Lang zitten is niet gezond, staand werken nog minder. Oplossingen voor het langdurig staan hebben als doel gezondheidsklachten te voorkomen. Het gaat voornamelijk om lage rugpijn, vermoeidheid in de benen, spataders,… De oplossingen moeten er op gericht zijn om het langdurig staand werken te verminderen of te verlichten.
- Duur: zittend werken, jobrotatie
- Intensiteit: zit-sta werkplek, pauzes, taakverbreding
- Houding: werkhoogte, reikafstand en beenruimte
- Ondergrond: stamatten, inlegzolen
- Hulpmiddelen: zadelstoel, stasteun, voetensteun, steunkousen
Zittend werken
De meest effectieve oplossing is staand werken vervangen door zittend werken. De keuze voor zittend of staand werken hangt af van de mobiliteit, gewichten en duur van een taak. Statische taken die precisie vereisen of waarbij lichte gewichten gehanteerd worden (<3kg) gebeuren bij voorkeur al zittend. Onder zitten wordt een volwaardige stoel met rugleuning begrepen. Bedoeling is dat de rugspieren af en toe kunnen uitrusten.
Jobrotatie
Een andere manier om het langdurig staand werken te verminderen, is afwisseling tussen staan, zitten of wandelen. Jobrotatie tussen verschillende taken kan deze afwisseling mogelijk maken. Op die manier kan men ervoor zorgen dat medewerkers maximum 4 uur staand moeten werken. Een klassiek voorbeeld is inpakwerk afwisselen met het stapelen van de pallet.
Zit-sta werkplek
Bij mobiele taken of zwaardere gewichten is een staande werkplek het meest geschikt. Door een hoge stoel te voorzien, kan men echter ook afwisselen tussen zitten en staan. Een receptionist in de logistiek kan zijn papierwerk dan al zittend uitvoeren. Op die manier kan hij het langdurig staan onderbreken. Staan zomaar vervangen door zitten is echter niet altijd een goede keuze. Bij meer dan zes uur per dag zitten, is ook een zit-sta werkplek aangewezen.
Taakverbreding
De intensiteit van staan is de duur aan één stuk dat men staat. Door taakverbreding kan men ook binnen de werkpost afwisseling tussen staan, zitten en wandelen creëren. De inpakker die zelf de volle dozen op de pallet stapelt, wisselt zo staan en bewegen met elkaar af. Op die manier staat men niet meer de hele tijd ter plekke in te pakken.
Pauzes
Pauzes dienen om het langdurig staand werken aan één stuk door te onderbreken. Meerdere kleine pauze zijn dan ook voordeliger op vlak van vermoeidheid dan één lange onderbreking. Bij een verhoogd risico verplichting de wetgeving bovendien ook pauzes: een kwartier in de eerste helft en een kwartier in de tweede helft van de shift. Tijdens deze pauzes moeten de werknemers kunnen zitten.
Houding optimaliseren
Een goede werkhoogte laat toe om met een rechte rug staand te werken. Ideaal is een werkvlak dat in hoogte verstelbaar is. Andere oplossing zijn bordes met verschillende hoogtes. Werken met een rechte rug blijft steeds mogelijk met een reikafstand tot 60 cm van het lichaam. Om dicht genoeg tegen het werkvlak te gaan aanstaan, is er ook voldoende voetenruimte nodig onder het werkvlak: minstens 15 cm hoog en diep. Soms is het interessant dat de werknemers tegen de band aan kunnen steunen/leunen. Een zacht oppervlak laat dit toe op een comfortabele manier.
Stamatten
Een stamat is een dikke rubberen mat en zorgt voor een zachte ondergrond. Een echte anti-vermoeidheidsmat heeft bovendien ook kleine bubbeltjes. Door het verplaatsen van het lichaamsgewicht veren de bubbeltjes in. Dit drukverschil is voldoende om het pompeffect van de kuitspieren te stimuleren. Subjectief ervaren de medewerkers meer comfort in de lage rug en benen, en minder vermoeidheid tijdens het langdurig staand werken.
Zachte zolen en inlegzolen
Schoenen met een zachte zool leiden tot half zoveel zwelling van de voeten. De krachten bij de hiellanding worden daarbij ook gehalveerd. Andere optie zijn zachte inlegzolen. Dit vergroot eveneens het comfort tijdens staand werken. Enerzijds moet de binnenzool de voetgewelven goed mee ondersteunen, anderzijds dient de buitenzool schokabsorberend en anti-slip te zijn.
Stasteun of zadelstoel
Een stasteun ondersteunt tot 60% van het lichaamsgewicht. Hierdoor vermindert de druk in de benen en blijft de doorbloeding in de benen intact. Af en toe het staand werken onderbreken door hierop te steunen of leunen vermindert het ongemak in de benen.
Een zadelstoel komt het best tot zijn recht bij staande beroepen waarbij de omgeving verstelbaar is. De kapper, tandarts, chirurg, strijker, tekenaar,… kunnen de werkhoogte steeds aanpassen. Een zadelstoel laat dan een houding toe tussen zitten en staan. Er is bovendien de optie van een rugleuning.
Steunkousen
Steunkousen kunnen helpen bij klachten van vermoeide benen. De kousen voorkomen immers zwelling van de voeten. Steunkousen uit de lichte en milde compressieklasse blijken reeds efficiënt te zijn op het werk. Voor mensen zonder klachten die de hele dag werken in een statische houding kousen met lichte druk aanbevolen. Medewerkers met specifieke klachten gaan best eerst langs bij de arts.
Voetensteun
Een voetensteun of een voetenbaar bestaat uit een verhoog waarop men afwisselend een voet kan plaatsen. De verandering van lichaamshouding betekent telkens een andere belasting op de rug. Een goede hoogte van een voetensteun tijdens het staan is 10% van de lichaamslengte ofwel tussen 15 en 20cm. Dit resulteert in de minder belasting op de rug en minder pijn.
* Staand werken:
Oplossingen – risicoanalyse – gezondheidsrisico – zittend of staand werken – stasteun – zadelstoel – stamatten – voetensteun – muscle twitch force – VerV tool staand werken
* Oplossingen:
Tillen – trekken en duwen – repetitief werken – staand werken